- Lokale partijen werden verreweg het grootste bij de gemeenteraadsverkiezingen 2022.
- VVD en CDA verliezen licht, maar minder dan verwacht, en werden de grootste landelijke partijen.
- Een kleine winst tekent zich af voor de PvdA (vooral in Amsterdam), PvdD, FVD, SGP, BIJ1, Volt, JA21 en Belang van Nederland.
- Lees ook: Volt moet alle maatregelen tegen Gündogan terugdraaien, oordeelt rechter.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen tekent zich een kleine winst af voor BIJ1, dat na Amsterdam nu in meer gemeenten zetels inneemt. Verder komt ook FvD in meer gemeenten in de raad. Lokale partijen profiteerden echter het meest bij de verkiezingen en werden verreweg de grootste.
In Barendrecht verkreeg een lokale partij zelfs de absolute meerderheid, nadat de partij bij de vorige verkiezingen buiten de coalitie werd gehouden.
De meeste landelijke partijen blijven redelijk stabiel, waarbij VVD en CDA ondanks lichte verliezen de grootste landelijke partijen bleven. Een kleine winst is er naast BIJ1 en FVD ook voor de PvdA (vooral in Amsterdam), de PvdD, SGP, Volt, JA21 en Belang van Nederland van Wybren Haga.
Een verlies is in zicht voor de PVV, GroenLinks, ChristenUnie en 50PLUS. DENK blijft gelijk.
Na het tellen van 98,5 procent van de stemmen komen de lokalen uit op 36,4 procent van de stemmen, blijkt uit voorlopige uitslagen van de Verkiezingsdienst van het ANP. Omgerekend zijn dat al 3398 van de in totaal 8237 raadszetels die nu zijn te verdelen over 333 gemeenten.
CDA verliest veel minder dan vooraf verwacht
Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 waren de lokalen ook de grote winnaars, met ongeveer een derde van de stemmen. In ongeveer driekwart van de gemeenten regeerde de afgelopen tijd een partij die niet op landelijk niveau meedoet. Al bijna twee decennia groeit het percentage stemmers op lokale partijen. Ook in grote steden als Rotterdam en Den Haag won een lokale partij.
De VVD komt in deze tussenstand uit op 11,5 procent van de stemmen. In 2018 kreeg ze met deze tussenstand nog meer dan 13 procent van de kiezers achter zich.
Zoals verwacht verliest het CDA, maar veel minder dan vooraf verwacht. Partijleider Wopke Hoekstra zei in een eerste reactie dat de exitpolls "beter dan verwacht" waren. Zijn partij gaat in deze tussenstand van 13,4 procent van de stemmen vier jaar geleden naar 11,2 procent. Daarmee zouden de christendemocraten de tweede partij worden.
Ook is er verlies voor de SP. De partij had te maken met een interne ruzie met de jongerenbeweging. In Oss, de bakermat van de partij, is ze niet meer de grootste. De Lokale partij Voor de Gemeenschap kwam hier als grootste uit de bus. SP-partijleider Lilian Marijnissen zei zich zorgen te maken over de lage opkomst.
Opkomst bij gemeenteverkiezingen 50 procent
Nadat van 327 gemeenten de stemmen zijn geteld, dat is na het tellen van 98,5 procent, blijkt dat 50,3 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus is gekomen. Dat komt naar voren uit gegevens van de Verkiezingsdienst van het ANP. In 2018, bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, ging 54,1 procent stemmen.
In Rotterdam gingen relatief de minste mensen naar de stembus: 38,9 procent van de mensen die hun stem mochten uitbrengen. Ook in Roosendaal (Noord-Brabant), Almere en Tilburg ging minder dan 40 procent naar de stembus. Op Schiermonnikoog brachten relatief de meeste mensen hun stem uit: 80,2 procent. Rozendaal (80,0), Staphorst (75,4) en Urk (75,2) volgen.
In Lelystad, Waddinxveen en Brunssum bleven in vergelijking met 2018 de meeste mensen weg. In Lelystad daalde de opkomst van 51 procent in 2018 naar 41 procent nu. In 28 gemeenten brachten meer mensen hun stem uit dan vier jaar geleden. In 294 gemeenten daalde de opkomst juist.
Dit jaar zijn er minder blanco stemmen en ongeldige stemmen uitgebracht: 35 procent minder blanco en 39 procent minder ongeldige. Sommige mensen stemmen blanco, om aan te geven dat ze geen enkele kandidaat geschikt genoeg achten. Blanco en ongeldige stemmen tellen wel mee als de opkomst wordt bepaald.